NGUYÊN LÝ NUÔI CHỒI – ĐÒNG TO KHỎE, NHÁNH GIÉ NHIỀU

Giai đoạn làm đòng là bước ngoặt quan trọng trong quá trình sinh trưởng của cây lúa, quyết định trực tiếp đến năng suất và chất lượng hạt gạo. Tuy nhiên, nhiều yếu tố như giống, thời tiết, dinh dưỡng và sinh lý cây trồng có thể khiến quá trình này gặp khó khăn. Bài viết này sẽ phân tích những nguyên nhân chính, các hạn chế thường gặp trên đồng ruộng, đồng thời giới thiệu giải pháp kỹ thuật giúp bà con nuôi chồi khỏe, tăng sinh rễ cám, đòng to – nhánh gié nhiều để đạt vụ mùa bội thu.

GIAI ĐOẠN LÀM ĐÒNG – THỜI ĐIỂM QUYẾT ĐỊNH NĂNG SUẤT

Trong vòng đời cây lúa, làm đòng được xem là giai đoạn bản lề. Đây là quá trình chuyển từ sinh trưởng dinh dưỡng (nuôi thân, nuôi lá) sang sinh trưởng sinh thực (làm đòng tạo hạt). Nếu giai đoạn này được chăm sóc tốt, cây lúa sẽ cho đòng to, hạt chắc, số nhánh gié nhiều, từ đó nâng cao năng suất lúa gạo.

Hình 1. Nguyên lý nuôi chồi, đòng to khỏe - nhánh gié nhiều

Có năm yếu tố chính tác động mạnh mẽ đến giai đoạn làm đòng:

• Giống lúa: Giống tốt, có khả năng phân nhánh khỏe sẽ cho số gié nhiều.

• Điều kiện thời tiết: Nhiệt độ, ánh sáng, lượng mưa quyết định tốc độ phát triển của đòng.

• Nước: Tùy giai đoạn, nếu khô hạn cây còi cọc, khó phân hóa đòng; ngược lại, ngập úng kéo dài làm thối rễ, giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của đòng.

• Dinh dưỡng và sinh lý cây: Cân đối N–P–K và vi lượng giúp cây xanh khỏe, thúc đẩy sự chuyển pha thuận lợi. Khi dinh dưỡng được cung cấp đúng cách, sinh lý cây sẽ cân bằng, nội tiết tố (đặc biệt là Gibberellic Acid – GA) ổn định, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao, lá, thân và khả năng hình thành đòng.

• Sâu bệnh hại: Các đối tượng gây hại như rầy nâu, sâu cuốn lá, bệnh đạo ôn… làm giảm quang hợp, suy yếu bộ lá và rễ, từ đó cản trở quá trình làm đòng.

Vì vậy, muốn lúa làm đòng khỏe, trổ đều và năng suất cao, cần quản lý đồng bộ các yếu tố từ giống, thời tiết, nước, dinh dưỡng – sinh lý cây đến sâu bệnh hại

BA TRỞ NGẠI LỚN KHI CÂY LÚA BƯỚC VÀO LÀM ĐÒNG

Hình 2. Ba trở ngại lớn khi cây lúa bước vào giai đoạn làm đòng

Trên thực tế, bà con thường gặp những vấn đề sau khi chăm sóc lúa ở giai đoạn làm đòng:

a) Sự không đồng đều giữa cây mẹ và chồi con

• Mặt ruộng gò, trũng khiến cây phát triển không đều.

• Trên cùng một cây, chồi mẹ khỏe nhưng chồi con yếu, hoặc chồi ra không cân đối.

• Kết quả: quá trình trổ không tập trung, hạt lép nhiều.

b) Sinh trưởng dinh dưỡng bị kéo dài

• Do lượng phân bón không cân đối hoặc tác động từ môi trường.

• Cây bị kích thích thân và lá, dẫn đến hiện tượng “lốp” hoặc “đắp mền”.

• Lá dài, thân yếu khiến cây đổ ngã, giảm hiệu quả làm đòng.

c) Thiếu can thiệp kỹ thuật kịp thời

• Không siết nước đúng thời điểm, khiến lúa tiếp tục “ăn thân” thay vì làm đòng.

• Không điều chỉnh chất điều hòa sinh trưởng nên quá trình chuyển pha bị chậm, làm đòng kém, năng suất giảm.

NGUYÊN LÝ NUÔI CHỒI VÀ TĂNG SINH RỄ CÁM

Để vượt qua những trở ngại trên, bà con cần nắm rõ nguyên lý nuôi chồi,  một trong những yếu tố quyết định sự đồng đều và khỏe mạnh của cây lúa.

• Nuôi chồi khỏe:

  • Tập trung dinh dưỡng để cả chồi mẹ và chồi con phát triển đồng đều.

  • Hạn chế tình trạng “chồi mẹ mạnh, chồi con yếu”.

  • Đảm bảo đủ số nhánh hữu hiệu, tạo nền tảng cho đòng to và gié nhiều.

• Tăng sinh rễ cám:

  • Rễ cám phát triển giúp cây hút dinh dưỡng mạnh, tăng khả năng chống chịu.

  • Càng nhiều rễ cám, cây càng khỏe, đòng càng sung.

  • Là yếu tố then chốt để cây hấp thu phân bón tối đa, đặc biệt là đạm, kali và vi lượng.

Khi chồi khỏe – rễ mạnh, cây lúa sẽ đạt trạng thái cân bằng “Khỏe trên – Tốt dưới”, giúp quá trình tạo đòng diễn ra thuận lợi, trổ tập trung, hạt chắc và năng suất cao.

Hình 3. Nguyên lý nuôi chồi và tăng sinh rễ cám

GIẢI PHÁP KỸ THUẬT TRONG GIAI ĐOẠN LÀM ĐÒNG

Để nuôi chồi, dưỡng rễ và kiểm soát sinh trưởng, bà con có thể áp dụng những kỹ thuật sau:

a) Can thiệp từ giai đoạn đẻ nhánh

• Dùng phân bón cân đối kết hợp với điều hòa sinh trưởng.

• Phun sản phẩm Nở Rễ To Chồi để chồi mẹ và chồi con phát triển song song.

• Giúp ruộng đồng đều, hạn chế sự lệch pha giữa các nhánh.

b) Điều chỉnh sinh lý – Khống chế Gibberlic Acid (GA)

• Gibberlic Acid (GA) dư thừa khiến cây cao lốp, lá dài, thân yếu.

• Giải pháp Chắc Cây Bền Màu giúp:

  • Kiểm soát Gibberlic nội sinh.

  • Thúc đẩy cây chuyển pha từ sinh trưởng dinh dưỡng sang làm đòng.

  • Sau 5–6 ngày, cây cho thấy rễ mới mọc nhiều, lá xanh dày, cứng cáp, lá cờ đóng phấn tốt.

c) Tăng cường vi lượng và siết nước hợp lý

• Bổ sung kẽm (Zn) và các vi lượng khác để lá xanh bền, dày, tăng quang hợp.

• Siết nước đúng thời điểm để hạn chế cây “ăn thân”, buộc cây tập trung dinh dưỡng nuôi đòng.

Nhờ kết hợp đồng bộ các biện pháp trên, cây lúa đạt được:

• Đồng đều chồi mẹ – chồi con.

• Bộ rễ khỏe mạnh, nhiều rễ cám, hút dinh dưỡng mạnh.

• Lá xanh bền, đứng lá, cứng cây, hạn chế đổ ngã.

• Đòng to, gié nhiều, hạt chắc, đảm bảo năng suất vượt trội.

Có thể khẳng định, nuôi chồi – dưỡng rễ – điều hòa sinh trưởng chính là chìa khóa để bà con tối ưu năng suất lúa. Đây cũng là hướng đi bền vững mà nhiều mô hình canh tác hiện đại đang áp dụng, giúp cây lúa không chỉ cho năng suất cao mà còn ổn định chất lượng hạt gạo, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.