SỐNG CHUNG VỚI ĐẤT PHÈN - BẢO VỆ RỄ HIỆU QUẢ VỚI SẠCH NẤM KHUẨN GỐC

Khi canh tác trên đất phèn, bà con thường gặp tình trạng cây trồng như lúa, khóm, khoai hay rau màu bị vàng lá, thối rễ, chậm phát triển dù đã chăm sóc kỹ. Nguyên nhân chính là do phèn làm đất có pH thấp (chua), khi bị oxy hóa sẽ giải phóng sắt (Fe²⁺, Fe³⁺) và nhôm (Al³⁺) – là các ion gây ngộ độc cho bộ rễ. Rễ yếu khiến cây không hấp thu được dinh dưỡng, dễ nhiễm bệnh và giảm năng suất nghiêm trọng. Đặc biệt, các giai đoạn sinh trưởng quan trọng như đẻ nhánh (ở lúa) hay hình thành củ (ở khoai) bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bài viết này sẽ giúp bà con hiểu rõ tác hại của phèn và hướng xử lý hiệu quả từ gốc.

TÁC HẠI CỦA ĐẤT PHÈN ĐỐI VỚI CÂY TRỒNG - HIỂU ĐÚNG ĐỂ XỬ LÝ TẬN GỐC

Trên cây lúa, đất phèn gây ra tình trạng ngộ độc rễ do quá trình oxy hóa pyrit (FeS₂) trong đất tạo ra axit sulfuric (H₂SO₄) và giải phóng các ion kim loại độc như Fe³⁺, Al³⁺. Những chất này khiến rễ chuyển màu nâu đen, mô rễ bị tổn thương, khả năng hút nước và dinh dưỡng bị cản trở nghiêm trọng. Rễ yếu là nguyên nhân khiến cây sinh trưởng kém, dễ nhiễm bệnh và không phát triển ổn định.

Ngoài ra, trong điều kiện ngập úng và đất có nhiều tàn dư hữu cơ chưa phân hủy, cây còn bị ngộ độc hữu cơ do khí độc như hydro sulfide (H₂S) và methane (CH₄) sinh ra từ quá trình yếm khí. Tình trạng này làm rễ thối, nghẹt rễ, gây mùi hôi đất và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của cây, nhất là ở giai đoạn đầu vụ.

Đối với lúa: ngộ độc phèn và ngộ độc hữu cơ đều gây hậu quả nghiêm trọng cho cây lúa, khiến cây sinh trưởng kém, rễ yếu, lá vàng từ gốc lên ngọn, cháy chóp, còi cọc và thậm chí chết từng chòm, đặc biệt ở các giống mẫn cảm. Môi trường đất bị axit hóa và rễ bị tổn thương tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loại nấm bệnh nguy hiểm như đạo ôn cổ bông, thối gốc rễ, vàng cam phát triển. Đáng lo nhất là ở giai đoạn đẻ nhánh – thời điểm quyết định mật độ bông hữu hiệu – rễ yếu không thể nuôi được nhánh mới, khiến lúa đẻ ít, nhánh lụi sớm, giảm số chồi/m² và ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cuối vụ.

Đối với khóm (dứa): phèn làm rễ yếu, lá xoắn, chồi kém phát triển, năng suất thấp. Rễ dễ bị tấn công bởi nấm Fusarium và các nấm gây thối cổ rễ.

Đối với các cây lấy củ như khoai mỡ, khoai lang, phèn ảnh hưởng đến giai đoạn hình thành củ. Khi rễ bị ngộ độc phèn, hệ rễ hấp thu kém, không tích lũy tinh bột, dẫn đến củ nhỏ, hàm lượng dinh dưỡng thấp. Ngoài ra, đất phèn kết hợp với độ ẩm cao còn là điều kiện lý tưởng cho nấm Rhizoctonia gây thối củ, thối cổ rễ.

Đối với rau màu trồng trên đất phèn như cải, rau muống, rau dền… cây rất dễ bị chết rũ sau khi cấy ra ruộng. Phèn làm hạn chế khả năng hồi xanh sau trồng, lá cháy mép, dễ vàng lá, héo rũ do hệ rễ yếu và bị vi sinh vật gây hại tấn công.

CANH TÁC TRÊN ĐẤT PHÈN - GIẢI PHÁP CHO TỪNG LOẠI CÂY TRỒNG

Đối với cây lúa, đất phèn gây ngộ độc rễ là nguyên nhân chính làm lúa vàng lá, đẻ nhánh kém, chết rũ và giảm năng suất nghiêm trọng. Bà con cần chú ý xả phèn bằng nước ngọt đầu vụ từ 2 – 3 lần, nhất là sau khi đất bị khô hạn rồi ngập trở lại – thời điểm dễ phát sinh phèn tiềm tàng. Bón lót vôi dolomite (50 – 100kg/công) kết hợp lân nung chảy (20 – 25kg/công) để trung hòa axit, nâng pH đất và cung cấp dinh dưỡng dễ hấp thu. Ngoài ra, nên bổ sung kẽm sunfat (ZnSO₄) vì đất phèn thường thiếu vi lượng này, gây hiện tượng vàng lá non và giảm khả năng đẻ nhánh. Giai đoạn đầu vụ rất quan trọng để rễ khỏe, nên bà con cần chủ động cải tạo đất, thoát nước tốt và bón phân cân đối để lúa phát triển ổn định.

Với cây khóm (thơm), đất phèn thường làm cho bộ rễ bị xơ hóa, dễ nhiễm nấm thối rễ, dẫn đến vàng lá gốc, rụng lá, lõi rỗng và trái nhỏ. Để trồng khóm hiệu quả trên đất phèn, bà con nên lên mô cao (cao tối thiểu 30cm), tạo rãnh thoát nước tốt quanh vườn, nhất là trong mùa mưa. Trước khi trồng khoảng 10 – 15 ngày, nên xử lý đất bằng cách bón vôi (50kg/1.000 m²) và lân nung chảy để trung hòa axit và cung cấp lân cho cây bén rễ nhanh. Trong quá trình chăm sóc, cần duy trì lớp phủ rơm hoặc lá khô để giữ ẩm và hạn chế rửa trôi dưỡng chất, đồng thời hạn chế cỏ dại làm tăng cạnh tranh dinh dưỡng.

Cây khoai mỡ, khoai lang có nhu cầu dinh dưỡng cao, nhưng lại nhạy cảm với đất phèn vì bộ rễ và hệ thống củ dễ bị ảnh hưởng bởi pH thấp và độc tố sắt, nhôm. Bà con nên lên luống cao và thoát nước tốt, không để đất úng kéo dài. Trước khi trồng, cần bón lót bằng lân nung chảy, vôi nông nghiệp và tro trấu ủ mục để tăng độ tơi xốp cho đất. Trong giai đoạn từ 20 – 45 ngày sau trồng, thời điểm hình thành củ, bà con cần bón phân hợp lý (DAP, Kali, phân chuồng hoai mục), hạn chế bón phân đạm đơn vì sẽ làm cây vống, dễ sượng củ và rối loạn sinh lý khi gặp phèn. Việc luân canh đất với cây họ đậu cũng giúp cải thiện độ phì và giảm tích tụ phèn trong đất.

Với các loại rau màu như cải xanh, xà lách, rau muống, dưa leo, cà chua…, rễ non rất mẫn cảm với pH thấp và các độc tố do phèn gây ra, dẫn đến vàng lá, xoăn ngọn, chậm lớn và thối rễ. Bà con cần chuẩn bị đất thật kỹ: lên líp cao, phơi ải đất trước gieo 7 – 10 ngày, bón vôi (30 – 50kg/1.000m²), lân nung chảy và phân chuồng hoai. Trồng rau trong mùa mưa trên đất phèn cần đặc biệt chú ý thoát nước nhanh, không để rau bị ngập trong 2 – 3 ngày liên tục. Sau khi gieo 5 – 7 ngày, nên xới nhẹ để phá váng, giúp rễ hô hấp tốt và hạn chế ngộ độc hữu cơ. Luân canh rau với các loại cây có rễ sâu cũng giúp cải thiện cấu trúc đất và làm giảm mức độ tích tụ phèn theo thời gian.

Bà con vùng ĐBSCL hoàn toàn có thể canh tác hiệu quả trên đất phèn nếu áp dụng đúng kỹ thuật theo từng loại cây trồng. Việc xử lý đất, bón phân hợp lý và quản lý đồng ruộng khoa học sẽ giúp cây phát triển khỏe, năng suất ổn định và bền vững.

SẠCH NẤM KHUẨN GỐC – GIẢI PHÁP BẢO VỆ RỄ HIỆU QUẢ TRÊN ĐẤT PHÈN

Trong điều kiện đất phèn và thời tiết biến động phức tạp tại vùng ĐBSCL, việc bảo vệ bộ rễ ngay từ đầu không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là chìa khóa để đảm bảo cây trồng khỏe mạnh, đẻ nhánh tốt và phát triển bền vững. Giai đoạn làm đòng là thời điểm cực kỳ nhạy cảm, khi cây cần lượng dinh dưỡng lớn và khả năng kháng bệnh mạnh để hình thành bông hữu hiệu và tích lũy năng suất.

Công Ty ALPHARICE giới thiệu bộ sản phẩm chuyên dùng xử lý phèn và nấm khuẩn rễ – SẠCH NẤM KHUẨN GỐC gồm 2 hoạt chất có tác dụng kép:

• ZIPRA 80WP AGRIJAPAN (400g): gồm Ziram + Thiram – hoạt chất kháng nấm phổ rộng, đặc trị các loại nấm gây thối rễ, thối gốc, chết cây con.
• HIGRO 30WP AGRIJAPAN (150g): chứa Hymexazol – hoạt chất có khả năng kích kháng lưu dẫn, giúp rễ phục hồi, tái tạo mạnh, ngăn ngừa hiện tượng thối rễ do phèn.

Khi được phối hợp với cử phân đón đòng hoặc cử phân thúc, bộ sản phẩm không chỉ bảo vệ rễ mà còn hỗ trợ ra rễ mới mạnh mẽ, giảm hiện tượng vàng lá, vàng cam chết cây, ngộ độc phèn, ngộ độc hữu cơ. Việc sử dụng đúng kỹ thuật sẽ giúp cây lúa phát triển xanh tốt từ gốc đến ngọn, cho bông đồng đều và tiềm năng năng suất vượt trội.

Ngoài ra, bộ sản phẩm không chỉ hiệu quả trên cây lúa mà còn phù hợp với các loại cây trồng khác như khoai lang, khoai mỡ, khóm (dứa) và nhiều loại rau màu phổ biến. Đặc biệt, trên khoai và khóm những cây có bộ rễ phát triển sâu và dễ bị tổn thương bởi phèn, việc sử dụng SẠCH NẤM KHUẨN GỐC giúp củ và quả phát triển đầy đủ, giảm thiểu hiện tượng thối rễ và tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng. Đối với rau màu như cải, rau muống, dưa leo, cà chua… sản phẩm góp phần bảo vệ hệ rễ non mẫn cảm, hạn chế vàng lá, thối rễ, giúp rau xanh tốt và phát triển đều.

SẠCH NẤM KHUẨN GỐC không chỉ là một giải pháp xử lý bệnh, mà còn là một phần trong chiến lược canh tác khoa học, giúp bà con “sống chung với phèn” một cách hiệu quả và bền vững.